Het Nederlands elektriciteitsnet staat onder druk. In grote delen van Nederland is sprake van krapte op het elektriciteitsnet. Dit valt te lezen in de verschenen brief van minister Jetten aan de Tweede Kamer. TenneT en Stedin lieten ook weten dat er door krapte op het elektriciteitsnet onder andere een wachtlijst is voor nieuwe aansluitingen in de Europoort, Botlek en Pernis. Op de Maasvlakte en in de Waal-Eemhaven is er nog wel capaciteit voor nieuwe aansluitingen, aldus de netbeheerder. Om de netcongestie te beperken en de verduurzaming maximaal te ondersteunen is het cruciaal om het elektriciteitsnet zo snel mogelijk uit te breiden en maximaal in te zetten op flexibel gebruik.
‘Filevorming’ aan vraagkant
De provincie Zuid-Holland herkent de geschetste problematiek en erkent dat maatregelen nodig zijn. Bij de netbeheerder aangevraagde ontwikkelingen (woningbouw, bedrijfsaanvragen) gaan door, maar er is geen ruimte meer voor nieuwe aanvragen voor grootverbruik. Hierdoor ontstaat ‘filevorming’ aan de vraagkant. Dat levert op korte termijn knelpunten op voor nieuwe bedrijven die zich willen vestigen en voor de elektrificatie van bestaande bedrijven. Op de langere termijn raakt dit mogelijk ook aan andere ontwikkelingen, zoals grootschalige woningbouw.
Rem op verduurzaming HIC dreigt
Het Haven Industrieel Complex (HIC) kent een grote verduurzamingsopgave. De industrie in Zuid-Holland wil in 2030 bijna de helft minder CO2 produceren. Daarmee draagt ze voor 40% bij aan de nationale reductiedoelstelling. Voor dat doel stappen bedrijven over op schone energie en circulair gebruik van grondstoffen. Er is veel gesproken, investeringen liggen klaar en bedrijven starten nu allemaal projecten om de transitie daadwerkelijk te maken. De beperkte netwerkcapaciteit dreigt nu een rem te zetten op deze verduurzamingsopgave. Het is cruciaal voor de verduurzaming van de industrie dat er urgentie komt op het oplossen van de netcongestie problematiek.
Samenwerken aan oplossingen HIC
Met TenneT, het Havenbedrijf Rotterdam, Stedin en gemeenten werkt de provincie in de ‘Energy Board HIC’ samen om zo snel mogelijk het elektriciteitsnet uit te breiden, slimme oplossingen uit te werken om het net beter te benutten en om een visie te vormen op het toekomstig energiesysteem. De aanpak bestaat uit 3 sporen: het vergroten van flexibele capaciteit, sneller bouwen aan meer capaciteit en beter zicht krijgen op toekomstige benodigde capaciteit op basis van data uit de industrie. Deze sporen zijn alle drie belangrijk om congestieproblematiek op de korte termijn te verlichten, op de middellange termijn te verhelpen en op de lange termijn te voorkomen. Daarnaast werkt de provincie in het zogenoemde ‘Cluster Energie Strategie Rotterdam-Moerdijk 3.0’ met een groot aantal partijen samen aan flexibeler gebruik van het net. Hiermee steunt ze de aanpak van het Rijk (spoor 3. Flexibel gebruik van het elektriciteitsnet). Flexibeler gebruik van het elektriciteitsnet is een maatregel die de industrie zou moeten inzetten om congestie te minimaliseren. Niet alleen overheden hebben een taak, ook de industrie en de netbeheerders moeten hun rol pakken.
Oplossingen in bredere zin
Het is van belang dat we met elkaar in gesprek blijven en zoeken naar oplossingen. Dat doet de provincie onder andere in het pMIEK (Provinciaal Meerjarenprogramma Infrastructuur Energie en Klimaat), waarin ze samen met netbeheerders, gemeenten, en de verschillende sectoren, het energiesysteem van de toekomst op integrale wijze programmeren. Samen met netbeheerders monitort ze de pMIEK-projecten en stemt ze (ruimtelijke) procedures af, zodat uitbreiding van elektriciteitsnetten geen vertraging oploopt. Op specifieke projecten wordt gewerkt met gezamenlijke versnellingsteams. Daarnaast zetten de provincie – zowel in de haven als in bredere zin – vol in op (nog) slimmer gebruik van het net. Dat kan door energiebesparing (vraagvermindering), het opwekken van hernieuwbare elektriciteit nabij gebruik, slimme vraagsturing (grote elektriciteitsvragers aanzetten als er lokaal veel aanbod is aan zon- en windenergie) en slimme energieopslag (ondersteunend aan netwerk en leveren als er lokaal veel vraag is en opladen als er veel aanbod is).
Samenwerking met het Rijk
Het Rijk is hard nodig om tot oplossingen te komen. Bijvoorbeeld om te komen tot een aanpak waarmee men voorkomt dat de voor de energietransitie cruciale projecten in de haven, zoals de stikstofregel, stil komen te liggen. Samenwerking is er gelukkig al, bijvoorbeeld binnen NOVEX-gebied Rotterdamse Haven. Binnen NOVEX wordt in het kader van de transitie gewerkt aan een ontwikkelperspectief voor de Rotterdamse Haven, die in balans is met een goede leefomgeving en kwaliteit van wonen. Het congestie vraagstuk is ook hier een belangrijk onderwerp van gesprek. De provincie blijft zich inzetten op het integraal programmeren van het toekomstig energiesysteem, samen met netbeheerders, gemeenten, en de verschillende sectoren.
