Voor de maatschappij niet zelden een regelrechte kwaal. Financieel en qua veroorzaakte ellende en frustraties.
Incassobureaus jagen iedereen onnodig op extra kosten. Iedereen: want we betalen met zijn allen het rechtssysteem waar incassobureaus frequent zaken aanbrengen van geregeld slechts tientjeswerk. De kosten van die procedures voor de maatschappij zijn enorm: het ganse juridische apparaat treedt in werking. Kosten voor rechters, griffiers en overhead worden gemaakt. De belastingbetaler betaalt, de incassobureaus maken veel gebruik van ons mooi opgetuigde rechtssysteem. Voor hen is dat bijna een ‘free ride’.
En dan blijkt met regelmaat dat die incassodossiers belabberd zijn voorbereid. Rechters in Limburg spreken er met grote regelmaat hun schande over uit. Deze week noemde een kantonrechter in Maastricht een incassozaak van Ziggo “bijna gênantâ€. Hij gaf de beklaagde – ongevraagd – vijftig euro, te betalen door Ziggo.
Het patroon van incasso’s is steevast hetzelfde. Mensen die in het vizier komen worden maximaal onder druk gezet om te betalen. Als die mensen inhoudelijk verweer voeren, wordt dat nogal eens niet serieus genomen. Dat leidt niet zelden tot grote frustraties. En ondertussen rolt de machine verder. Nog steeds niet alles betaald? Hup, naar de rechter. Ook al gaat het om enkele tientjes. Het is een bijna volstrekt geautomatiseerde aanpak, waarbij de kosten die het incassobureau voor zichzelf berekent lekker mee oplopen.
Ook anderszins kun je kritische vragen stellen bij incassobureaus. Kijk naar programma’s op tv over deurwaarders en je ziet meteen waar het misgaat. Mensen die meerdere facturen voor bijvoorbeeld telefoon, ziektekostenverzekering, nutsvoorzieningen, persoonlijke kredieten niet (meer kunnen) betalen, krijgen een stroom van deurwaarders aan huis. Die kijken of iemand thuis is en stoppen vervolgens allemaal hun volgende dreig-envelop in een al uitpuilende brievenbus. Dat is weer kassa. Deurwaarders die af en aan rijden naar zo’n adres: het is een onnodig kostbare operatie die uiteindelijk betaald wordt door de schuldenaar en anders door ons allemaal. Want we betalen uiteindelijk allemaal mee in de vorm van hogere tarieven aan de kosten (gederfde inkomsten) die een bedrijf maakt voor wanbetalingen en de kosten die gemaakt worden voor incasso’s.
Ja, iedereen moet gewoon zijn rekening betalen. Dat is uitgangspunt. En als dat niet gebeurt, moet er links- of rechtsom een mogelijkheid zijn om mensen aan te pakken. Maar dat moet toch veel intelligenter kunnen? Nu dwingen we mensen die hun rekeningen niet meer allemaal kunnen betalen te kiezen: deze factuur moet deze maand in elk geval betaald worden, anders word ik mijn huurwoning uitgezet. De andere facturen blijven ondertussen langer liggen en worden steeds hoger omdat de incassokosten blijven stijgen. Dat is dweilen met de kraan open voor die mensen. Waarom draaien we die kraan niet dicht op het moment dat iemand in betalingsonmacht is komen te verkeren en bevriezen we per die datum de schuldpositie niet? Waarbij we naar een maatwerkoplossing zoeken.
Hoe moeilijk kan het zijn om iets aan die veel te kostbare incassopraktijk te doen? Politiek Den Haag moet ingrijpen. Stop de kostbare praktijk waarbij deurwaarders en incassobureaus zich telkens apart bij een schuldenaar melden. Laat incassobureaus de daadwerkelijke kosten van een rechtszaak betalen als ze weer eens broddelwerk aanleveren. Of laat ze als grootverbruiker van onze juridische infrastructuur meer betalen. Vergelijkbaar met een soort kilometerheffing, die er overigens nooit is gekomen.
Natuurlijk: de incassobureaus zullen het hartgrondig oneens zijn met bovenstaande. Erop wijzen dat ze alles eraan doen om mensen niet onnodig in de problemen te brengen. Dat ze bereid zijn soepele betalingsregelingen te treffen. Dat ze maatschappelijk verantwoord incasseren. Dat ze geen juridisch broddelwerk aanleveren.
De praktijk is nochtans vaak anders.
Maurice Ubags
